30. Trang 175

trong làng. Những người không có voi đến mượn nhà họ hàng hay thông gia giàu hơn và trước khi đem trả cúng cho con vật một quả trứng và một ché rượu. Voi là một sinh linh rất gần gũi với người Ê đê, nó có một tên riêng, có quyền hưởng ma chay chôn cất và người chủ mới thủ đắc nó phải tiến hành các lễ hiến sinh quan trọng và tuân thủ các điều kiêng cữ liên quan đến thực phẩm và một số cử chỉ mà về sau con vật có thể bắt chước. 

Trâu là con vật đại diện cho mùa màng nông nghiệp dù người Ê đê không canh tác lúa nước được tưới tiêu như người Mnong và Bih. Trâu thường được dùng để cúng hoặc trong một lễ hiến sinh mà gia chủ đã hứa với các Thần bảo mệnh của mình hoặc cúng mộ người chết trong gia đình hoặc có khi bên gia đình cô gái cúng cho mẹ hay chị em của chồng mình lúc trao hồi môn hay đính hôn hoặc cuối cùng khi cần thiết để cầu cho một người ốm trong gia đình giàu có khỏi bệnh. Người ta hiếm khi bán trâu - nếu không phải là trường hợp cần thiết - nhưng chúng có thể được nhượng làm của hồi môn cho hôn nhân của một cô gái hay trao đổi để lấy những vật có giá trị như ché, chiêng. 

Lợn, gà có rất nhiều cũng được nuôi để cúng. Nhà nào cũng có ít nhất vài con gà để dùng cho nhiều lễ hiến sinh và “thui gà” là một phần trong các nghi thức đón khách, khi ấy, chẳng cần cao lương mỹ vị gì khác, con gà là món hảo hạng trong bữa cơm dành cho vị khách mà người ta muốn tôn vinh. Cuối cùng, có thể nhắc đến một vài con dê hiếm hoi hay chó lúc cần kíp để cúng cho Y Briêng, Thần tai nạn. 

Môi trường thiên nhiên cung cấp cho người Ê đê những nguồn thực phẩm khá phong phú: các loại củ dại, măng, nấm, củ hủ, cây cọ, nhiều loại lá và quả khác nhau. Họ cũng săn bắn hay đặt bẫy nai, heo rừng, nhím, hoẵng, chuột, cầy, chim cộng thêm côn trùng, ấu trùng, cá tôm và cua nhỏ bắt được ở vô vàn dòng suối hay đầm ao.