Săn bắn và hái lượm đơn giản là đặc trưng cơ bản của xã hội loài người trong phần lớn thời gian cách nay hơn 200.000 năm. Nhìn chung, những cộng đồng này có mật độ dân số thấp, ít tài sản, họ sống di cư và có xu hướng hợp tác bình đẳng trong việc chia sẻ một khu vực sống rộng lớn. Ngược lại, những người săn bắn hái lượm phức tạp sống trong các khu định cư với dân số lên đến hàng trăm người. Họ duy trì cấp bậc xã hội của các nhóm họ hàng và cá nhân, hạn chế khả năng tiếp cận nguồn lương thực theo dòng dõi và có khả năng “lãnh đạo” phát triển hơn. Dấu hiệu của một xã hội phức tạp như vậy lần đầu tiên xuất hiện trong thời kỳ Đồ đá giữa. Và đôi khi, những nhóm này đã tiến hành cái mà ngày nay chúng ta gọi là “chiến tranh”. 

Tuy nhiên, các điều kiện tiên quyết dẫn đến chiến tranh chỉ là một phần của câu chuyện và tự thân những điều kiện này có thể không đủ để dự đoán sự bùng nổ của các xung đột tập thể. Ví dụ, ở nam Levant, những điều kiện tiên quyết như kể trên đã tồn tại hàng nghìn năm nhưng không có bằng chứng về chiến tranh. “Hóa ra nhiều xã hội cũng có những điều kiện tiên quyết riêng biệt cho hòa bình. Nhiều thỏa thuận xã hội cản trở chiến tranh, chẳng hạn như mối quan hệ họ hàng và hôn nhân giữa các nhóm; sự hợp tác trong săn bắn, nông nghiệp hoặc chia sẻ thực phẩm; tính linh hoạt trong các sắp xếp xã hội cho phép các cá nhân chuyển sang các nhóm khác; các chuẩn mực coi trọng hòa bình, kỳ thị việc giết chóc và các phương tiện được công nhận để giải quyết xung đột. Những cơ chế này không loại bỏ được xung đột nghiêm trọng nhưng chúng chuyển hướng xung đột theo cách ngăn chặn việc giết chóc hoặc giảm thiểu xung đột giữa một số cá nhân hạn chế”, Brian Ferguson viết trong bài báo Chiến tranh không phải là một phần của bản chất con người (War Is Not Part of Human Nature) đăng trên tạp chí Scientific American, năm 2018. 

Vậy nhưng, một khi đã bắt đầu, chiến tranh có xu hướng lan rộng, với các dân tộc bạo lực thay thế những dân tộc ít bạo lực hơn.